१६ डिसेंबर १९७१ सालच्या भारत - पाकिस्तान युद्धामध्ये मिळालेल्या विजयाचा दिवस विजय दिन म्हणून साजरा करण्यात येतो.

देशाच्या शूर सैनिकांच्या शौर्याचे, शौर्याचे आणि बलिदानाचे प्रतीक. विजय दिवस सर्व शूर जवानांचे हार्दिक अभिनंदन...!

        १९७१ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धात पाकिस्तानला मोठा पराभव स्वीकारावा लागला होता. पूर्व पाकिस्तान स्वतंत्र झाला आणि बांगलादेश म्हणून एक नवीन देश निर्माण झाला . पाकिस्तानी लष्कराने 16 डिसेंबर रोजीच आत्मसमर्पण केले होते.

        1971 चे भारत-पाक युद्ध हे भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील लष्करी संघर्ष होते . हे 3 डिसेंबर 1971 ते 16 डिसेंबर 1971 पर्यंत तत्कालीन पूर्व पाकिस्तानच्या स्वातंत्र्यलढ्यामुळे सुरू झाले आणि ढाक्याच्या आत्मसमर्पणाने संपले . युद्धाची सुरुवात पाकिस्तानने 11 भारतीय हवाई दलाच्या स्थानकांवर केलेल्या प्री-एम्प्टिव्ह एअर स्ट्राइकने झाली , परिणामी बांगलादेशी स्वातंत्र्ययुद्धात बंगाली राष्ट्रवादी गटांच्या समर्थनार्थ भारतीय सैन्याने पूर्व पाकिस्तानात घुसखोरी केली. केवळ 13 दिवस चाललेले हे युद्ध इतिहासातील सर्वात लहान युद्धांपैकी एक होते.

        युद्धादरम्यान, पूर्व आणि पश्चिम अशा दोन्ही आघाड्यांवर भारतीय आणि पाकिस्तानी सैन्य एकाच वेळी एकमेकांना सामोरे गेले आणि पाकिस्तानी इस्टर्न कमांडने ज्याला,ढाका रोजी 1971डिसेंबर नवीन घोषित करण्यात आले . राष्ट्र बांगलादेश अंदाजे ~90,000 ते ~ 93,000 पाकिस्तानी सैनिकांना भारतीय सैन्याने युद्धकैदी म्हणून घेतले होते . यापैकी 79,676 ते 91,000 पाकिस्तानी सशस्त्र दलाचे गणवेशधारी सैनिक होते, ज्यात पाकिस्तानशी एकनिष्ठ असलेले काही बंगाली सैनिक होते. उर्वरित १०,३२४ ते १५,००० युद्धकैदी हे नागरिक होते जे पाकिस्तानचे लष्करी सहयोगी किंवा सहयोगी (रझाकार) होते. एका अंदाजानुसार या युद्धात अंदाजे ३०,००० ते ३ लाख बांगलादेशी नागरिक मारले गेले. संघर्षामुळे, 80,000 ते 100,000 लोक शेजारच्या भारतात निर्वासित म्हणून पळून गेले.

१९७१ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धात पार्श्वभूमी

        पूर्व पाकिस्तानमध्ये प्रस्थापित प्रबळ बंगाली लोक आणि पाकिस्तानच्या चार प्रांतात स्थायिक झालेले बहुजातीय पाकिस्तानी लोक यांच्यात राज्य करण्याच्या अधिकारावरील मुक्तिसंग्रामाने भारत-पाकिस्तान युद्धाची ठिणगी म्हणून काम केले.  1947 मध्ये युनायटेड किंग्डमने भारताला स्वातंत्र्य दिल्याने पाकिस्तानची निर्मिती झाल्यापासून पाकिस्तान (पश्चिम) आणि पूर्व पाकिस्तानमधील लोकांमध्ये राजकीय तणाव होता, जो काळानुसार वाढत होता. 1950 ची प्रसिद्ध भाषा चळवळ , 1964 मधील मोठी दंगल आणि शेवटी 1969 मधील प्रचंड आंदोलने हे याला कारणीभूत ठरले. परिणामी, पाकिस्तानचे अध्यक्ष अयुब खान यांना आपल्या पदाचा राजीनामा द्यावा लागला आणि लष्करप्रमुख जनरल याह्या खान यांना पाकिस्तानचे केंद्र सरकार ताब्यात घेण्यासाठी आमंत्रित करावे लागले . पूर्व आणि पश्चिम पाकिस्तानमधील भौगोलिक अंतर देखील खूप मोठे होते, अंदाजे ~ 1,000 मैल (1,600 किमी), जे बंगाली संस्कृती आणि पाकिस्तानी संस्कृतीच्या राष्ट्रीय एकीकरणाच्या कोणत्याही प्रयत्नात अडथळा आणत होते . 

        बंगाली प्रभाव दडपण्यासाठी आणि त्यांना इस्लामाबादच्या केंद्र सरकारमध्ये सहभागी होण्यापासून रोखण्यासाठी, एक वादग्रस्त एक युनिट कार्यक्रम सुरू करण्यात आला ज्या अंतर्गत पूर्व आणि पश्चिम पाकिस्तानची स्थापना करण्यात आली, परंतु या प्रयत्नांना स्थानिक पाश्चात्य लोकांनी जोरदार विरोध केला. त्यामुळे सरकारचे दोन्ही गट एकत्र चालवणे अशक्य झाले. 1969 मध्ये, तत्कालीन राष्ट्राध्यक्ष याह्या खान यांनी पहिल्या सार्वत्रिक निवडणुका बोलावल्या , 1970 ला पुढे ढकलण्यात आल्या, 1947 मध्ये पाकिस्तानच्या निर्मितीच्या वेळी निर्माण झालेल्या चार प्रांतांचा पश्चिम पाकिस्तानचा दर्जा त्याच्या मूळ विषम स्थितीवर परत आणला जाऊ शकतो. पूर्ण  त्याच वेळी, बंगाली आणि बहु-जातीय पाकिस्तानी यांच्यात धार्मिक आणि वांशिक विवाद देखील उद्भवू लागले, कारण बंगाली लोक प्रबळ पश्चिम पाकिस्तानी लोकांपेक्षा खूप वेगळे होते. 

        1970 मध्ये झालेल्या सार्वत्रिक निवडणुकीत , पूर्व पाकिस्तानच्या अवामी लीगने पूर्व पाकिस्तान विधानसभेच्या 169 जागांपैकी 167 जागा जिंकल्या , परिणामी 313 जागांच्या नॅशनल असेंब्लीमध्ये जवळजवळ पूर्ण बहुमत मिळाले , तर पश्चिम पाकिस्तानची व्होटबँक होती. पुराणमतवादी पाकिस्तान मुस्लिम लीग आणि समाजवादी पाकिस्तान पीपल्स पार्टी आणि तत्कालीन कम्युनिस्ट अवामी नॅशनल पार्टीमध्ये विभागले गेले .अवामी लीगचे नेते शेख मुजीबुर रहमान यांनी आपल्या राजकीय स्थितीवर जोर देऊन, सहा कलमी कार्यक्रमाद्वारे या घटनात्मक संकटाचे निराकरण केले आणि बंगालींच्या राज्य करण्याच्या अधिकाराचे जोरदार समर्थन केले.अवामी लीगच्या निवडणुकीतील विजयामुळे , अनेक पाकिस्तानींना भीती वाटली की बंगाली राज्यघटनाही त्या सहा कलमी कार्यक्रमाकडे वळली जाईल. 

        या संकटावर मा16त करण्यासाठी शिफारसी आणि उपाय करण्यासाठी अहसान-याकूब मिशनची स्थापना करण्यात आली होती आणि त्याच्या शिफारसी आणि अहवालाला अवामी लीग, पाकिस्तान पीपल्स पार्टी आणि पाकिस्तान मुस्लिम लीग तसेच अध्यक्ष याह्या खान यांनी पाठिंबा दिला होता. 

म्हणून १६ डिसेंबर १९७१ सालच्या भारत - पाकिस्तान युद्धामध्ये मिळालेल्या विजयाचा दिवस विजय दिन  साजरा करण्यात येतो