२६ डिसेंबर माजी राष्ट्रपती डॉ. शंकर दयाळ शर्मा यांना पुण्यतिथी निमित्त विनम्र अभिवादन.

 डॉ. शंकरदयाल शर्मा  (19 ऑगस्ट 1918 - 26 डिसेंबर 1999 ) हे भारताचे नववे राष्ट्रपती होते .

         डॉ. शंकर दयाळ शर्मा यांचा कार्यकाळ 25 जुलै 1992 ते 25 जुलै 1997 असा होता. राष्ट्रपती होण्यापूर्वी, ते भारताचे आठवे उपराष्ट्रपती होते (1952-1956) ते भोपाळ राज्याचे मुख्यमंत्री होते आणि मध्य प्रदेश राज्यात कॅबिनेट स्तरावरील मंत्री म्हणून त्यांनी शिक्षण, कायदा, मंत्रालये सांभाळली. सार्वजनिक बांधकाम, उद्योग आणि वाणिज्य होते. केंद्र सरकारमध्ये त्यांनी दळणवळण मंत्री (1974-1977) म्हणून कार्यभार स्वीकारला. या काळात ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे (1972-1974) अध्यक्षही होते.

शिक्षण आणि सुरुवातीचे जीवन

डॉ. शर्मा यांनी सेंट जॉन्स कॉलेज आग्रा, आग्रा कॉलेज, अलाहाबाद विद्यापीठ , लखनौ विद्यापीठ , फिट्झविलियम कॉलेज, केंब्रिज विद्यापीठ , लिंकन इन आणि हार्वर्ड लॉ स्कूलमधून शिक्षण घेतले . त्यांनी हिंदी , इंग्रजी आणि संस्कृत साहित्यात एम.ए. विद्यापीठात प्रथम क्रमांकासह पदवी, तुम्ही L.L.M. लखनौ विद्यापीठातून प्रथम क्रमांकासह पदवी, कायद्यात पीएच.डी. केंब्रिजमधून पदवी, त्यांना लखनौ विद्यापीठातून समाजसेवेत चक्रवर्ती सुवर्णपदकही मिळाले. त्यांनी लखनऊ विद्यापीठ आणि केंब्रिजमध्ये कायदा शिकवला, ते टागोर सोसायटी आणि केंब्रिज मजलिसचे खजिनदार होते फिट्झविलियम कॉलेजचे. केंब्रिज विद्यापीठाने त्यांना कायद्याची मानद डॉक्टर ही पदवी देऊन त्यांचा गौरव केला. त्यांचा विवाह विमला शर्मा यांच्याशी झाला होता. विमला शर्मा यांचे 16 ऑगस्ट 2020 रोजी वयाच्या 93 व्या वर्षी दिल्लीत निधन झाले. विमला शर्मा 1985 मध्ये रायसेन जिल्ह्यात आमदार म्हणून निवडून आल्या.

राजकीय सुरुवात

1940 च्या दशकात, ते भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीत सामील झाले, त्यासाठी त्यांनी काँग्रेस पक्षाचे सदस्यत्व घेतले, 1952 मध्ये भोपाळचे मुख्यमंत्री बनले, 1956 पर्यंत हे पद भूषवले गेले जेव्हा भोपाळ इतर राज्यांमध्ये विलीन झाले आणि मध्य प्रदेशची निर्मिती झाली.

सक्रिय राजकीय जीवन

1960 च्या दशकात त्यांनी इंदिरा गांधींना काँग्रेस पक्षाचे नेतृत्व मिळण्यास मदत केली. ते इंदिरा मंत्रिमंडळात दळणवळण मंत्री होते (1971 आणि 1980 मध्ये त्यांनी लोकसभेची जागा जिंकली, त्यानंतर 1984 पासून ते राज्यपाल म्हणून दिल्लीत राहिले आंध्र प्रदेशातील त्यांची मुलगी गीतांजली आणि जावई ललित माकन यांची शीख अतिरेक्यांनी हत्या केली होती, ते 1985 पासून पंजाबमध्ये राहत होते. ते राज्यपाल होते आणि त्यांनी 1986 ते 1987 या काळात महाराष्ट्रात शेवटचे राज्यपालपद भूषवले . यानंतर, त्यांची राज्यसभेचे उपाध्यक्ष आणि अध्यक्ष म्हणून निवड झाली , 1992 मध्ये ते राष्ट्रपती होईपर्यंत त्यांनी हे पद सांभाळले .

शर्मा यांनी संसदीय नियमांचे काटेकोरपणे पालन केले; एका प्रसंगी ते राज्यसभेत रडले कारण एका राजकीय मुद्द्यावरून राज्यसभा सदस्यांनी सभागृह रोखले होते. जॉर्ज स्वेल यांचा पराभव करून त्यांनी अध्यक्षपदाची निवडणूक जिंकली आणि त्यांना 66% मते मिळाली. त्यांच्या शेवटच्या कामकाजाच्या वर्षात त्यांनी तीन पंतप्रधानांना शपथ दिली.

आजार आणि मृत्यू

9 ऑक्टोबर 1999 रोजी ते त्यांच्या आयुष्यातील शेवटच्या पाच वर्षांत आजारी राहिले आणि त्यांना दिल्लीतील रुग्णालयात दाखल करण्यात आले, जेथे 26.12.1999 रोजी त्यांचे निधन झाले. त्यांची समाधी कर्मभूमी येथे आहे.

डॉ. शंकरदयाळ शर्मा सुवर्णपदक 

डॉ. शंकर दयाळ शर्मा सुवर्ण पदक सर्व प्रतिष्ठित भारतीय विद्यापीठांमध्ये दिले जाते. शंकर दयाळ शर्मा यांच्याकडून मिळालेल्या देणगीतून हा पुरस्कार 1994 मध्ये सुरू करण्यात आला. हे पदक एका पदवीपूर्व विद्यार्थ्याला दिले जाते ज्याला सामान्य कार्यक्षमतेमध्ये सर्वोत्कृष्ट ठरवले जाते, ज्यामध्ये चारित्र्य, आचरण आणि शैक्षणिक कामगिरीमधील उत्कृष्टता, अभ्यासक्रमेतर क्रियाकलाप आणि सामाजिक सेवा यांचा समावेश होतो.