थोर शास्त्रीय गायक कुमार गंधर्व यांना पुण्यतिथी निमित्त विनम्र अभिवादन.

शिवपुत्र सिद्धराम कोमकली, ज्यांना कुमार गंधर्व (८ एप्रिल १९२४ - १२ जानेवारी १९९२) म्हणून ओळखले जाते , त्यांना १९७७ मध्ये भारत सरकारने कला क्षेत्रातील पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित केले.
सुरुवातीचे जीवन
गंधर्वांचा जन्म सुळेभावी, बेळगाव (कर्नाटक) येथे कन्नड भाषिक लिंगायत कुटुंबात झाला. वयाच्या पाचव्या वर्षापासून त्यांच्यामध्ये संगीत प्रतिभेची चिन्हे दिसू लागली आणि वयाच्या दहाव्या वर्षी त्यांनी रंगमंचावर गायला सुरुवात केली. वयाच्या अकराव्या वर्षी त्यांच्या वडिलांनी त्यांना प्रसिद्ध शास्त्रीय संगीत प्राध्यापक बी.आर. देवधर यांच्याकडे संगीत शिक्षणासाठी पाठवले. गंधर्वांची संगीताच्या ज्ञानात आणि कौशल्याची प्रगती इतकी झपाट्याने झाली होती की ते वीस वर्षांचे असताना त्यांनी स्वतः त्यांच्या संगीत शाळेत संगीत शिकवण्यास सुरुवात केली. त्यांचे समीक्षकही त्यांना संगीत क्षेत्रातील एक उगवता तारा मानू लागले.
वैयक्तिक जीवन
1947 मध्ये गंधर्वांनी भानुमती कंस यांच्याशी लग्न केले, जे देवधर जींच्या शाळेत गायन शिक्षिका होत्या. त्यानंतर लवकरच गंधर्व क्षयरोगाने आजारी पडले आणि डॉक्टरांनी त्यांना सांगितले की तो पुन्हा कधीही गाणे गाऊ शकणार नाही. डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार, ते देवास (मध्य प्रदेश) येथे गेले, त्यांची तब्येत सुधारण्यासाठी, गंधर्वांनी पुढील सहा वर्षे आजारपणात आणि मौनात घालवली. चिंकितस्कोच्या मते, गाणे त्याच्यासाठी घातक ठरू शकते.
![]() |
"वसुधैव कुटुम्बकम्" |