१४ जानेवारी राजा भगीरथ जयंती.

गंगेला  पृथ्वीवर आणण्याचे श्रेय भगीरथा राजाचे आहे. 

भगीरथ हा इक्ष्वाकु वंशाचा कश्यप सम्राट दिलीपचा मुलगा होता, जो सागर राजाचा मुलगा होता , भगीरथाने गंगा पृथ्वीवर अवतरली आणि 60 हजार सागर पुत्रांच्या उद्धारासाठी केलेल्या प्रयत्नांना यश मिळाले. कपिल मुनींच्या शापाला . गंगा यांना पृथ्वीवर आणण्याचे श्रेय भगीरथाचे आहे, म्हणून त्यांना त्यांच्या नावावरून 'भगीरथी' म्हटले गेले. गंगावतरणाची ही घटना वायुपुराण, विष्णुपुराण, हरवंश पुराण, ब्रह्मवैवर्त पुराण, महाभारत, भागवत मध्ये पद्धतशीर पणे वर्णन केलेली आहे आणि वाल आदि पुराणात आढळते.

    भगीरथाचा पणजोबा राजा सागर याने एकदा अश्वमेध यज्ञ केला होता, पण त्यागाचा घोडा इंद्राने चोरला होता . कपिला ऋषी जेथे तपश्चर्या करीत होते , त्या पाताळ येथे देवतेने प्राणी अलगाव केला होता . सागराच्या 60,000 मुलांनी पाटलामध्ये घोडा शोधून काढला, तेव्हा त्यांनी त्यांच्या कर्कश आवाजाने कपिलाला त्रास दिला. संतप्त होऊन, ऋषीच्या ज्वलंत डोळ्यांनी सगराचे 60,000 पुत्र राख झाले. या पुत्रांच्या अंत्यसंस्काराची जबाबदारी पिढ्यानपिढ्या पार पडली, जोपर्यंत अयोध्येच्या सिंहासनावर आरूढ झालेल्या भगीरथाने हिमालयात तपस्या करण्यासाठी, देवी गंगेचे आवाहन केले होते . गंगेने भगीरथाला सांगितले की ती जर स्वर्गातून पृथ्वीवर आली तर तिच्या पतनाची शक्ती टिकवणे कठीण होईल. तिने त्याला मॅट-केसांच्या, निळ्या-गळा देवता शिवाची कृपा प्राप्त करण्यास सांगितले , कारण त्याच्याशिवाय कोणीही तिला टिकवू शकणार नाही. तिचे म्हणणे ऐकून, राजाने कैलास येथे शिवासाठी सहस्राब्दी चालणारी तपश्चर्या केली आणि गंगा आपल्या केसांतून वाहू देण्यासाठी त्यांचे सहकार्य मागितले. शिवाने त्याला वरदान दिले, आणि गंगेच्या प्रवाहाचा प्रवाह त्याच्या केसांवर येऊन उभा राहिला. गंगा शिवाच्या मॅट केलेल्या केसांबरोबर हजारो वर्षे वहात होती. भगीरथाने शिवाला प्रसन्न करण्यासाठी आणखी एक तपश्चर्या केली, जोपर्यंत देवतेने आपले केस हलवले आणि एक थेंब इंडो-गंगेच्या मैदानावर उतरू दिला , जी गंगा बनली. भगीरथासाठी, नदी पाटालाच्या बाजूने वाहत गेली आणि सागराच्या मुलांचे अंत्यसंस्कार केले.  या भागाला भगीरथप्रयत्नम् असे संबोधले जाते , त्याचा शाब्दिक अर्थ, "भगीरथाचे श्रम" असा होतो. 

    त्यांच्या प्रयत्नांची आठवण म्हणून, देवप्रयाग येथे अलकनंदा नदीला मिळेपर्यंत नदीच्या मुख्य प्रवाहाला स्थानिक लोक भागीरथी म्हणतात . पौराणिक पाटला जेथे कपिला ऋषींनी ध्यान केले होते ते सागर बेटाशी ओळखले जाते, गंगेच्या भागीरथी प्रवाहाच्या (कोलकात्याकडून वाहते आणि गंगा म्हणून पूजलेले) आणि बंगालच्या उपसागराच्या संगमावर. भगीरथाचे पूर्वज राजा सागर यांच्या सन्मानार्थ समुद्राला ( समुद्र ) सागर म्हणतात. कपिलाचा आश्रम सागर बेटावर स्थित आहे आणि दरवर्षी मकर संक्रांतीच्या दिवशी वार्षिक गंगा सागर मेळा आणि स्नान विधी आयोजित करतो.

राजा भगीरथ जयंती निमित्त सर्वांना हार्दिक शुभेच्छा.

 "वसुधैव कुटुम्बकम्"

दररोज आपण आपल्या जीवनात रात्रंदिवस होणाऱ्या बदलाचे किंवा घडामोडींचे साक्षीदार असतो. परंतु आपल्या वसुंधरेवर कधी व कुठे काय घडले अश्याच अधिक माहिती जाणून घेण्याकरिता खालील लिंक वर क्लिक करा. 

=> दैनंदिन दिन विशेष.